Υπέρογκες Τουρκικές Φιλοδοξίες και Γεωπολιτικές πραγματικότητες.

Συντάχθηκε απο τον/την Γ. Ε. ΣΕΚΕΡΗ    Κατά τη συνέντευξη που παραχώρησαν μετά τις συνομιλίες τους, ο Αμερικανός πρόεδρος και ο Τούρκος πρωθυπουργός κατέβαλαν εμφανή προσπάθεια για να αναδείξουν τις συγκλίσεις τους.   Με τον κ. Ομπάμα να τονίζει «τον κρίσιμο ρόλο» της Τουρκίας «στην επίτευξη αμοιβαίας κατανόησης, σταθερότητας και ειρήνης, όχι μόνο στη γειτονιά της, αλλά και ανά την υφήλιο».  Με τον κ. Ερντογάν να δηλώνει πρόθυμος να μεσολαβήσει μεταξύ Ισραήλ, από τη μια, και Παλαιστινίων και Συρίας, από την άλλη, και να υπόσχεται αυξημένη τουρκική συμβολή στην εκπαίδευση των αφγανικών δυνάμεων ασφαλείας. Και με τους δύο ηγέτες να εξαγγέλλουν τη διεύρυνση της τουρκο-αμερικανικής οικονομικής και ενεργειακής συνεργασίας και την πρόθεσή τους να συνεχίσουν να συνεργάζονται για την εξομάλυνση των τουρκο-αρμενικών σχέσεων. Ωστόσο, η προβολή αυτή κοινών στοχεύσεων δεν άρκεσε για να ... αποκρυβούν οι υποβόσκουσες μείζονες και ενδεχομένως καθοριστικής σημασίας αποκλίσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας σε θέματα ζωτικής σημασίας για τους Αμερικανούς.  Ως προς το Ιρανικό, ειδικότερα, ο κ. Ερντογάν διαχώρισε σαφώς την τουρκική στάση από την αμερικανική, αντιτασσόμενος σε ενδεχόμενες κυρώσεις κατά της Τεχεράνης.  Και προσφέρθηκε να αναλάβει ένα διαμεσολαβητικό ρόλο, ανεπιθύμητο, όχι μόνο από ιρανικής πλευράς, αλλά – παρά τη διπλωματική σχετική αναφορά του κ. Ομπάμα – και από αμερικανικής. Ενώ, σε ό,τι αφορά στο Αφγανιστάν, ο Τούρκος πρόεδρος αρνήθηκε να δώσει συνέχεια στο αμερικανικό αίτημα για ενίσχυση της εκεί τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας – μιας δύναμης 1,750 ανδρών, η οποία αποφεύγει συστηματικά να εμπλακεί σε πολεμικές επιχειρήσεις κατά «αδελφών Μουσουλμάνων».[i] Οι διαφωνίες αυτές – και ασφαλώς δεν είναι οι μόνες – δεν σημαίνουν βέβαια κατ’ ανάγκην μείζονα διάσταση μεταξύ των δύο ατλαντικών συμμάχων. Η Ουάσιγκτον εξακολουθεί να προσβλέπει στη συνεργασία μιας οικονομικά ταχέως αναπτυσσόμενης Τουρκίας, διεκδικούσης διευρυμένο ρόλο στον κρίσιμης σημασίας για τους Αμερικανούς ευρύτερο μεσανατολικό χώρο – τη μουσουλμανική ταυτότητα της οποίας θεωρεί χρήσιμο ατού στην προσπάθειά της να προσελκύσει τους μετριοπαθείς μουσουλμάνους και να απομονώσει και ελέγξει τους ακραίους ισλαμιστές. Εξ ου άλλωστε και η συχνά ενοχλητική για τους Ευρωπαίους υποστήριξη που προσφέρει στην τουρκική κοινοτική υποψηφιότητα. Είναι δε ενδεικτικό του διαχρονικού χαρακτήρα των αμερικανικών αυτών διαθέσεων, ότι η αποκατάσταση τών προς στιγμή τρωθεισών, λόγω Ιρακινού, τουρκο-αμερικανικών σχέσεων, στην οποία η επίσκεψη του προέδρου Ομπάμα στην Άγκυρα τον περασμένο Απρίλιο έδωσε θεαματική ώθηση, είχε ήδη δρομολογηθεί επί προεδρίας Μπους. (Ο τότε στενός συνεργάτης του Τούρκου πρωθυπουργού και σημερινός υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας κ. Νταβούτογλου έχει αποκαλέσει τη συνάντηση Μπους-Ερντογάν του Νοεμβρίου 2007 «ιστορική στροφή».) [ii] Προϋπόθεση εν τούτοις για τη συνέχιση της ευμενούς αυτής έναντι της Τουρκίας αμερικανικής στάσης είναι η προσήλωση της Άγκυρας στον δυτικό προσανατολισμό της. Για την οποία, όμως, προσήλωση όλο και περισσότεροι  Αμερικανοί – και όχι μόνο, άλλωστε – αναλυτές εκφράζουν αμφιβολίες. Υποπτευόμενοι ότι το τουρκικό κυβερνών κόμμα κινείται επί τη βάσει «κρυφής ατζέντας». Και εκλαμβάνοντας τις τουρκο-αμερικανικές διαφωνίες περί το Ιρανικό και το Αφγανικό – όπως άλλωστε και την όξυνση με τουρκική πρωτοβουλία των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων, ή την όντως σκανδαλώδη συνηγορία του κ. Ερντογάν υπέρ του καταζητούμενου από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης για εγκλήματα πολέμου προέδρου του Σουδάν – ως την κορυφή, απλώς, ενός ισλαμο-τουρκικού παγόβουνου. Με τους παρατηρητές αυτούς να ανησυχούν, όλως ιδιαίτερα, για τις εσωτερικές πολιτικές διεργασίες στη γείτονα. Καθώς εκτιμούν, ότι ο πρωθυπουργός Ερντογάν και το κόμμα του, υπό το κάλυμμα ενός εν ονόματι της κοινοτικής ένταξης εκδημοκρατισμού, μετέρχονται αμφισβητήσιμες μεθόδους με πραγματικό στόχο την εξουδετέρωση των δυτικόστροφων κοσμικών δυνάμεων και την εδραίωση της δικής τους ηγεμονίας στην πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας – και με απρόβλεπτες επιπτώσεις και στους εξωτερικούς τουρκικούς προσανατολισμούς. Υπό το πρίσμα δε αυτό, το άκρως φιλόδοξο «όραμα» του κ. Νταβούτογλου» για μια Τουρκία αυτοδύναμο γεωπολιτικό κέντρο κατ’ αναλογίαν προς το οθωμανικό πρότυπο, [iii] στο μέτρο που υιοθετείται από την τουρκική ηγεσία θα μπορούσε, σε συνδυασμό και με τις θρησκευτικές ευαισθησίες και επιλογές του τουρκικού πολιτικού Ισλάμ, να αποδειχθεί άκρως αποσταθεροποιητικό – ανεξάρτητα από τις όποιες προθέσεις του ίδιου του Τούρκου καθηγητή και υπουργού. [i] Σχετικά με την επίσκεψη Ερντογάν στην Ουάσιγκτον, βλ. μεταξύ πολλών άλλων: Desmond Butler, Obama seeks help from Turkish premier amid tension, “Associated Press”, 6-12-2009. Erdogan Resists US Calls for Iran Sanctions, “New York Times”, 7-12-2009. Jay Solomon, Turkey Balks at Iran Sanctions, “Wall Street Journal”, 7-12-2009. Και Damien McElroy, Turkey’s moves towards Iran concerning United States, “Daily Telegraph”, 7-12-2009. [ii] Σε συνέντευξή του προς το CNN. Βλ. Turkey’s Foreign Policy Vision: An Assessment of 2007, “Insight Turkey”, Vol. 10 No 1, σελίδα 5. [iii] Kατά την προαναφερθείσα συνέντευξή του προς το CNN o κ. Νταβούτογλου προέβη σε εκτεταμένη ανάπτυξη του «οράματός» του αυτού